Het fouilleren van een persoon is een praktijk die een rechtstreekse inbreuk kan betekenen op de individuele rechten en vrijheden, zoals het recht op respect voor het privéleven en de menselijke waardigheid en het recht op fysieke integriteit. Politieagenten die bevoegd zijn om personen te fouilleren, moeten dan ook heel strikt de wettelijke bepalingen hieromtrent opvolgen en toepassen. In dit en een volgend artikel nemen we deze praktijk eens onder de loep.
Definitie van het begrip fouillering
De fouillering van een persoon is het betasten van het lichaam op of onder de kleding van die persoon en/of de controle van zijn of haar bagage, om te checken of hij of zij al dan niet bepaalde voorwerpen op of bij zich draagt.
In het kader van de politieopdrachten onderscheidt de wet drie soorten fouilleringen van personen, namelijk de veiligheidsfouillering, de gerechtelijke fouillering en de fouillering van een persoon voor deze in een cel wordt opgesloten.
De veiligheidsfouillering
De veiligheidsfouillering is een preventieve bestuurlijke politiemaatregel om te voorkomen dat er een overtreding wordt begaan of dat de openbare orde wordt bedreigd of geschonden.
Het doel van een dergelijke fouillering is voornamelijk de bescherming van de politieagenten en eventuele derden, door na te gaan of de betrokken persoon een wapen of een ander voorwerp bij zich draagt dat een gevaar voor de openbare orde kan betekenen.
Een veiligheidsfouillering is gerechtvaardigd wanneer:
• de politieagent redelijke gronden heeft om te denken dat de persoon die aan een identiteitscontrole wordt onderworpen, een wapen of een ander voorwerp zou kunnen dragen dat een gevaar vormt voor de openbare orde;
• een persoon het voorwerp uitmaakt van een bestuurlijke of gerechtelijke aanhouding;
• personen deelnemen aan openbare bijeenkomsten die een reële bedreiging vormen voor de openbare orde;
• personen toegang hebben tot plaatsen waar de openbare orde wordt bedreigd.
De gerechtelijke fouillering
Een gerechtelijke fouillering wordt uitgevoerd ter gelegenheid van een gerechtelijke aanhouding of wanneer er ernstige aanwijzingen bestaan dat de persoon overtuigingsstukken of bewijsmateriaal in verband met een misdaad of wanbedrijf bij zich heeft. De gronden voor een gerechtelijke fouillering moeten redelijk en gewettigd zijn. Een gerechtelijke fouillering om op deze manier een nog niet gekende overtreding te ontdekken, is wettelijk niet toegelaten.
De fouillering vóór de opsluiting in een cel
Iedere persoon die bestuurlijk of gerechtelijk is aangehouden, zal worden onderworpen aan een grondige fouillering op het lichaam voor hij of zij in de cel wordt opgesloten. De bedoeling van deze fouillering is er zeker van te zijn dat de betrokken persoon niet in het bezit is van voorwerpen of stoffen die gevaarlijk zijn of kunnen zijn voor hem- of haarzelf of voor anderen, of die een ontsnapping kunnen vergemakkelijken.
Wilt u uw zakken even leegmaken?
Wanneer een politieagent iemand uitnodigt om zijn of haar zakken leeg te maken, mag deze persoon dat weigeren omdat hij of zij in dat geval niet verplicht is medewerking te verlenen. Het Hof van Cassatie is van oordeel dat wanneer iemand vrijwillig de zakken van zijn of haar kleding of bagage leegmaakt, dit niet het gevolg is van een veiligheidsfouillering, maar van een eenvoudig verzoek om vrijwillige medewerking om te voorkomen dat men zou moeten overgaan tot een veiligheidsfouillering.
Door de uitdrukkelijke toestemming en vrijwillige medewerking van de persoon, heeft dit niet het karakter van een fouillering. De elementen die op die manier worden verkregen, zijn regelmatig op voorwaarde dat de betrokken persoon vrijwillig heeft meegewerkt en er dus op geen enkele wijze sprake was van een inbreuk op zijn of haar individuele vrijheden of rechten.
