Volgens de VN worden jaarlijks ongeveer 5000 vrouwen het slachtoffer van eergerelateerd geweld, maar die statistieken zijn niet erg betrouwbaar voor deze specifieke soort misdrijven. Dikwijls is het moeilijk een misdrijf te herkennen als eergerelateerd doordat het schuil gaat achter andere vormen van geweld. In een eerste artikel trachten we te bepalen wat een eergerelateerd misdrijf is en wat er de oorzaken van zijn. In een tweede stuk bekijken we dan wat de risicogroepen zijn en hoe we dit type van familiaal geweld kunnen bestrijden.
Waarom noemen we dit geweld “eergerelateerd”?
Hoewel er geen strikte definitie bestaat van deze vorm van geweld, verwijst men steeds naar de (dreigende) reactie van een familie die meent dat haar eer is gekrenkt, op het gedrag van een van de familieleden dat de hele familie onteert; die reactie moet dan die eer herstellen. Dit begrip “eer” wordt gerechtvaardigd door de vrees dat de hele familie zou worden uitgesloten uit de gemeenschap en dus op verschillende vlakken (economisch, professioneel en sociaal) zou worden benadeeld. Voor de familie is de aantasting van de eer van het allergrootste belang, zelfs als die wordt veroorzaakt door valse geruchten.
Het begrip “eer” is een sociale en subjectieve constructie. Ze komt vooral voor in patriarchale maatschappijen of bij migranten die erg gehecht blijven aan de cultuur van hun land van oorsprong en die deze identiteit willen behouden. De man wordt er als superieur beschouwd, terwijl de vrouw wordt gezien als eigendom van de familie. Ze dient enkel om zonen te baren en zo de mannelijke lijn verder te zetten. Het geweld hangt dus samen met het geslacht en het concept van de verhouding tussen man en vrouw, meer bepaald op seksueel vlak.
Het merendeel van deze misdrijven wordt gepleegd in Zuid-Azië, het Midden-Oosten en Latijns-Amerika. Met name in landen als India, Iraaks Koerdistan, Pakistan, Afghanistan en Turkije komt het regelmatig voor, maar ook in Europa zien we een stijging van deze eergerelateerde misdaden, meer bepaald in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Frankrijk.
Hoe uit dit geweld zich?
Eergerelateerd geweld heeft vele gezichten en is een reactie (of straf) in heel uiteenlopende situaties: verzet tegen een gedwongen of gearrangeerd huwelijk (wat hier doorgaans niet geweten is, want het wordt gesloten in het land van oorsprong), voorhuwelijkse betrekkingen of zwangerschap, de wens om te scheiden, homoseksualiteit, buitenhuwelijkse betrekkingen, de weigering de familieregels te volgen (in verband met kleding, verboden contacten met mensen van buiten de gemeenschap ...).
Psychologische druk, bedreiging, verstoting, lichamelijk geweld, exorcisme en zelfs moord of aanzetten tot zelfmoord kan worden aangewend om een vrouwelijk familielid te dwingen zich aan de regels van de familiegroep te houden. Bij jongens dreigt men er meestal mee hen naar het land van oorsprong terug te sturen.
Dit toont aan dat het dus niet om een religieus gegeven gaat. Geen enkele godsdienst zet immers aan tot dit soort geweld. Het begrip "eer" wordt anders geïnterpreteerd in verschillende streken. Zo zien we dat er in Noord-Afrika zelden wordt gemoord voor de eer. De "straf" bestaat daar veeleer in sociale uitsluiting of verstoting.
In België ...
De staatssecretaris voor Migratie, Sociale Integratie en Armoedebestrijding antwoordde in oktober 2013 op een schriftelijke vraag (nr. 5-9920), dat het statuut van vluchteling onder meer in volgende gevallen werd toegekend: voor “gedwongen huwelijk” (15 personen), voor “eergerelateerde misdrijven” (2), voor “huiselijk geweld” (6) en voor seksueel misbruik (3). De politiestatistieken over criminaliteit vermelden deze kwalificaties niet, maar in 2012 werden er wel 14 gevallen van gedwongen huwelijk (waarvan twee pogingen) geregistreerd.
Enkele gevallen haalden de media: de moord op Sadiah Seikh (Charleroi, 2007) die een gedwongen huwelijk weigerde, Laila Achichi die de dood vond tijdens een duivelsuitdrijving wegens haar seksuele geaardheid (Antwerpen, 2009) en Amritpal Kaur, ontvoerd naar haar land van oorsprong en daar vermoord omdat haar ouders haar verloofde, die tot een andere kaste behoorde, niet wilden aanvaarden (2010).
De algemene vergadering van de Verenigde Naties (Resolutie 48/104 van 20 december 2002) beschouwt de zogezegd “eergerelateerde” misdrijven als incompatibel met welke religieuze of culturele waarden dan ook en strijdig met de fundamentele rechten van de mens en de vrijheid van vrouwen en jonge meisjes. De lidstaten zijn bijgevolg verplicht om dergelijke misdrijven te verhinderen en de slachtoffers te beschermen.
Waarom noemen we dit geweld “eergerelateerd”?
Hoewel er geen strikte definitie bestaat van deze vorm van geweld, verwijst men steeds naar de (dreigende) reactie van een familie die meent dat haar eer is gekrenkt, op het gedrag van een van de familieleden dat de hele familie onteert; die reactie moet dan die eer herstellen. Dit begrip “eer” wordt gerechtvaardigd door de vrees dat de hele familie zou worden uitgesloten uit de gemeenschap en dus op verschillende vlakken (economisch, professioneel en sociaal) zou worden benadeeld. Voor de familie is de aantasting van de eer van het allergrootste belang, zelfs als die wordt veroorzaakt door valse geruchten.
Het begrip “eer” is een sociale en subjectieve constructie. Ze komt vooral voor in patriarchale maatschappijen of bij migranten die erg gehecht blijven aan de cultuur van hun land van oorsprong en die deze identiteit willen behouden. De man wordt er als superieur beschouwd, terwijl de vrouw wordt gezien als eigendom van de familie. Ze dient enkel om zonen te baren en zo de mannelijke lijn verder te zetten. Het geweld hangt dus samen met het geslacht en het concept van de verhouding tussen man en vrouw, meer bepaald op seksueel vlak.
Het merendeel van deze misdrijven wordt gepleegd in Zuid-Azië, het Midden-Oosten en Latijns-Amerika. Met name in landen als India, Iraaks Koerdistan, Pakistan, Afghanistan en Turkije komt het regelmatig voor, maar ook in Europa zien we een stijging van deze eergerelateerde misdaden, meer bepaald in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Frankrijk.
Hoe uit dit geweld zich?
Eergerelateerd geweld heeft vele gezichten en is een reactie (of straf) in heel uiteenlopende situaties: verzet tegen een gedwongen of gearrangeerd huwelijk (wat hier doorgaans niet geweten is, want het wordt gesloten in het land van oorsprong), voorhuwelijkse betrekkingen of zwangerschap, de wens om te scheiden, homoseksualiteit, buitenhuwelijkse betrekkingen, de weigering de familieregels te volgen (in verband met kleding, verboden contacten met mensen van buiten de gemeenschap ...).
Psychologische druk, bedreiging, verstoting, lichamelijk geweld, exorcisme en zelfs moord of aanzetten tot zelfmoord kan worden aangewend om een vrouwelijk familielid te dwingen zich aan de regels van de familiegroep te houden. Bij jongens dreigt men er meestal mee hen naar het land van oorsprong terug te sturen.
Dit toont aan dat het dus niet om een religieus gegeven gaat. Geen enkele godsdienst zet immers aan tot dit soort geweld. Het begrip "eer" wordt anders geïnterpreteerd in verschillende streken. Zo zien we dat er in Noord-Afrika zelden wordt gemoord voor de eer. De "straf" bestaat daar veeleer in sociale uitsluiting of verstoting.
In België ...
De staatssecretaris voor Migratie, Sociale Integratie en Armoedebestrijding antwoordde in oktober 2013 op een schriftelijke vraag (nr. 5-9920), dat het statuut van vluchteling onder meer in volgende gevallen werd toegekend: voor “gedwongen huwelijk” (15 personen), voor “eergerelateerde misdrijven” (2), voor “huiselijk geweld” (6) en voor seksueel misbruik (3). De politiestatistieken over criminaliteit vermelden deze kwalificaties niet, maar in 2012 werden er wel 14 gevallen van gedwongen huwelijk (waarvan twee pogingen) geregistreerd.
Enkele gevallen haalden de media: de moord op Sadiah Seikh (Charleroi, 2007) die een gedwongen huwelijk weigerde, Laila Achichi die de dood vond tijdens een duivelsuitdrijving wegens haar seksuele geaardheid (Antwerpen, 2009) en Amritpal Kaur, ontvoerd naar haar land van oorsprong en daar vermoord omdat haar ouders haar verloofde, die tot een andere kaste behoorde, niet wilden aanvaarden (2010).
De algemene vergadering van de Verenigde Naties (Resolutie 48/104 van 20 december 2002) beschouwt de zogezegd “eergerelateerde” misdrijven als incompatibel met welke religieuze of culturele waarden dan ook en strijdig met de fundamentele rechten van de mens en de vrijheid van vrouwen en jonge meisjes. De lidstaten zijn bijgevolg verplicht om dergelijke misdrijven te verhinderen en de slachtoffers te beschermen.
